Matka Boża Zbaraska

W 1972 roku do kościoła parafialnego pod wezwaniem Królowej Polski w Prałkowcach (3 km za Przemyślem w kierunku Sanoka) zostaje uroczyście wprowadzony łaskami słynący obraz Matki Bożej Zbaraskiej. Opiekę nad sanktuarium przekazano Księżom Michalitom.

Obraz Matki Bożej Zbaraskiej przez cale stulecia odbierał cześć wiernych w historycznym Zbarażu, na Ziemi Wołyńskiej. Zbaraż położony koło Tarnopola posiadał zamek, który pełnił funkcję obronną zabezpieczając wschodnie tereny Rzeczypospolitej przed napadami Tatarów, Turków czy wojsk moskiewskich. Szczególnie utrwalił się w pamięci Polaków oblężeniem załogi polskiej pod wodzą A. Firleja, S. Lanckorońskiego i M. Ostroga przez wojska kozacko-tatarskie pod wodzą B. Chmielnickiego i chana Islama Gireja. Po bohaterskiej obronie od 10 lipca do 22 sierpnia 1649 roku – oblężenie przerwano w wyniku ugody zbaraskiej. Piękny opis oblężenia Zbaraża przedstawił Henryk Sienkiewicz w „Ogniem i mieczem” – pierwszej części trylogii poświęconej dziejom Polski w XVII wieku.

Dzieje obrazu sięgają XVI wieku, kiedy to Zbaraż należał do rodziny Zbaraskich. Fundatorem tego pięknego dzieła nieznanych malarzy był Janusz Zbaraski. Stosując się do postanowień synodów biskupów Polski zalecających szerzenie kultu Matki Bożej Częstochowskiej, a także aby wśród swoich poddanych zagrożonych wpływami prawosławia i protestantyzmu szerzyć kult Maryi, sprowadza kopię wizerunku Jasnogórskiego do kościoła parafialnego w Zbarażu. Przyjmuje się, że twórcami obrazu są malarze z kręgu szkoły krakowskiej. Malowany jest techniką olejną na blasze miedzianej, ręcznie wyklepywanej.

Wizerunek Matki Bożej Zbaraskiej, choć w stylu niemal identyczny do oryginału, różnie się szczegółami. Twarz Madonny i Dzieciątka posiada karnację jaśniejszą. U Madonny Zbaraskiej brak cięć na twarzy. Szata Matki Bożej Zbaraskiej ozdobiona jest sześcioramiennymi złotymi gwiazdami. Szamerowania szat są skromniejsze, zdobione broszkami i kamieniami. Cieniowana poprzez brąz dochodzą do czerni, zwłaszcza w podbiciach płaszcza Madonny. Cynobrowo-złota sukienka Dzieciątka zdobiona jest złotymi rozetami. Nimby otaczające głowy nie mają plastyczności, są tylko zakreślone w całym jednolicie złotym tle.

Samo oblicze Madonny Zbaraskiej jest smutne, zatroskane, jakby zawierało nagromadzony przez wieki tragizm ziem wschodnich nękanych nieustannymi wojnami, napadami obcych wojsk. Smutne oczy Madonny ustawione centrycznie , robią wrażenie, jakby spoglądały na każdego, kto jest w ich zasięgu. Cały obraz tworzy jednolitą, barwną całość. Do tego obrazu jakże trafnie odnoszą się słowa ks. Ferdynanda Ochały:

„Ten obraz cały modlitwami nasiąknięty,
Ten obraz spotkaniami z Matką Bożą święty,
W tym obrazie zastygły szepty i westchnienia
I łzy gorzkie wylane poprzez pokolenia!”

Obraz Madonny Zbaraskiej w XVII wieku ozdobił sukieneczkami król Michał Korybut Wiśniowiecki. Zostały one wykonane w srebrze bogato złoconym przez złotników i cyzelerów kijowskich. Głównym motywem zdobnym srebrnej szaty są lilie jerozolimskie oraz polskie leluje.

Jak wspomniano wyżej, Zbaraż często był niszczony w czasie napadów obcych wojsk. W 1575 roku kościół parafialny w Zbarażu został zniszczony podczas napadu Tatarów, ale obraz cudem ocalał. W 1637 roku książę Jarema Wiśniowiecki, ten sam, którego wspaniały wizerunek przedstawił Henryk Sienkiewicz w „Ogniem i mieczem”, ufundował okazały klasztor i kościół w stylu późnego renesansu. Przeznaczył go dla OO. Bernardynów. Obraz Madonny Zbaraskiej zostaje na stałe umieszczony w tej nowej świątyni. Wnętrze kościoła OO. Bernardynów w Zbarażu wyposażyły rody Potockich i Zamojskich.

W 1657 roku Zbaraż wycierpiał krwawe oblężenie wojsk tureckich, tatarskich i kozackich. Miasto i zamek zostały zniszczone, ucierpiał i klasztor. Uratowany obraz powrócił na swoje dawne miejsce dopiero w roku 1773 do odbudowanego kościoła. W 1789 roku w czasie szalejącego pożaru zniszczeniu uległ kościół OO. Bernardynów. Spalił się ołtarz główny wraz z łaskami słynącym obrazem św. Antoniego. Ołtarz z obrazem Marki Bożej Zbaraskiej ocalał.

Pomimo tych dramatycznych losów wizerunek Pani Zbaraskiej stanowił zawsze obiekt kultu wiernych Wołynia i Podola. Do Zbaraża przybywały liczne pielgrzymki, notowano wiele łask i cudów doznanych za przyczyną Maryi. Przed obrazem tym modlili się królowie Polski: Jan Kazimierz, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan II Sobieski, książęta Zbarascy, Wiśniowieccy, Tyszkowscy, Potoccy, Zamojscy, rycerstwo polskie i wierny lud tych Ziem.

Szczególnym czcicielem Matki Bożej Zbaraskiej jest Ks. Arcbp Ignacy Tokarczuk Metropolita Przemyski, który przed tym obrazem modlił się jako dziecko wraz z matką, potem będąc uczniem gimnazjum OO. Bernardynów w Zbarażu, a w końcu jako alumn Seminarium Duchownego we Lwowie.

Ten zabytkowy, historyczny obraz w 1946 roku zostaje przywieziony przez wysiedlonych OO. Bernardynów do Leżajska i zdeponowany w tamtejszym klasztorze.

W 1968 roku Ordynariusz Przemyski Ks. Biskup Ignacy Tokarczuk przekazał kościółek filialny Katedry przemyskiej w Prałkowcach zgromadzeniu Księży Michalitów. Ksiądz Tadeusz Stawiarski przystąpił do rozbudowy zbudowanej przez Drużbackich świątyni. Dobudowano chór, kruchtę wejściową i galeryjkę zewnętrzną. Pomieszczenie kościoła zostały powiększone. Uporządkowano otoczenie kościoła. Korzystając z pomocy metaloplastyków i rzeźbiarzy (M. Stolczyk, E. Korzeniowski), wnętrzu świątyni ks. T. Stawiarski nadał niezwykły, patriotyczny wystrój.

Na ścianie czołowej kościoła ułożono mozaikę, która nawiązuje do barw narodowych, do amarantu. Na tle mozaiki rzuca się w oczy duży płat blachy miedzianej symbolizującej wycinek nieba nad Ojczyzną. Niebo usiane jest gwiazdami w postaci dziesięciu orłów z różnych epok historycznych, zaczynając od orłów piastowskich a kończąc na orłach współczesnych. Orły podświetlane pięknie współgrają z tłem. Obok tabernakulum posrebrzany kielich, z którego spływa biało-czerwona wstążka, zawiera grudkę ziemi ze Zbaraża. Po lewej i prawej stronie od tabernakulum widoczne są duże tarcze. Ta z lewej strony jest ozdobiona herbami Ziem wchodzących w skład Państwa Jagiellonów (Polska, Litwa, Ruś). Tarcza z prawej stanowi nawiązanie do wizji odrodzenia Polski – jakiej doznał Ks. Bronisław Markiewicz. W swoich pismach wyrażał on przekonanie, że w skład Państwa Polskiego wejdą Ziemie Polski, Polesia i Rusi. Dlatego na tarczy widać Matkę Bożą Częstochowską, św. Andrzeja Bobolę i św. Michała Archanioła.

Na bocznych ścianach kościoła widoczne są postacie świętych osób, których procesy beatyfikacyjne są w toku. Z lewej strony mozaiki przedstawiają: św. Michała Archanioła – patrona Zgromadzenia Księży Michalitów, św. Tadeusza – apostoła, św. Józefata i św. Maksymiliana Kolbe. Po stronie prawej widoczne są postacie błogosławionej Anieli Salawy, św. Brata Alberta (Adam Chmielowski), błogosławionych i świętych Edmunda Bojanowskiego – założyciela zakonu Sióstr Służebniczek NMP oraz Ks. Bronisława Markiewicza – założyciela Zgromadzenia Księży Michalitów i Zgromadzenia Sióstr Michalitek.

Ciekawym akcentem wystroju wnętrza są kute w blasze miedzianej kinkiety w kształcie tarcz herbowych. Z lewej widać herb ks. Zbaraskich, herb Sienkiewiczów – „Nałęcz”, herb Sobieskich – „Janina”. Z prawej – herb Bpa Przemyskiego I. Tokarczuka, herb dynastii Wazów – „Snopek” i Wiśniowieckich – „Korybut”.

Przy samym wyjściu z kościoła znajdują się dwie ostatnie tarcze z tego metaloplastycznego wystroju – są to tarcze herbowe OO. Bernardynów – byłych opiekunów Obrazu Matki Zbaraskiej i Zgromadzenia Księży Michalitów – opiekunów obecnych. W latach 1988-1998 Ks. Bolesław Lutowicz proboszcz parafii dokończył wystrój kościoła. W latach 2002-2003 przeprowadzono kapitalny remont kościoła.

Z lewej strony przy wejściu została umieszczona tablica pamiątkowa z inicjatywy Abp. I. Tokarczuka, co stanowi przyczynek i godny naśladowania przykład ekumenizmu. Przywrócony do kultu Obraz Madonny Zbaraskiej tutaj, na ziemi przemyskiej, otoczony jest szczególną czcią. Nowe sanktuarium nabiera rozgłosu i znaczenia, jest miejscem licznych pielgrzymek oraz wycieczek.

Wierni przychodzą do Tej, która jest Królową Polski, a Jej sanktuaria mają nam o tym stale przypominać.

http://www.crossopole.pl/opis_sanktuarium_matki_boskiej_zbaraskiej.doc

Przeczytaj także: 

OBRAZY MATKI BOŻEJ PRZYWIEZIONE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ Z KRESÓW WSCHODNICH