Matka Boska Berdyczowska – ozdoba Ukrainy, Wołynia i Podola

W Berdyczowie było jedno z trzech, największych, obok Częstochowy i Ostrej Bramy, sanktuariów maryjnych na terenach dawnej RP.

Matka Boża Berdyczowska nazywana była Królową i Ozdobą Stepów Ukrainy, Wzgórzy Podola i Wołyńskich lasów.

 

W posiadaniu rodu Tyszkiewiczów od dawna znajdował się cudowny obraz Matki Boskiej, malowany na płótnie naklejonym na cyprysową deskę i będący wierną kopią rzymskiego wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. W XVII w. obraz należał do wojewody kijowskiego Janusza Tyszkiewicza, który w 1630 r. ufundował w Berdyczowie jako wotum kościół i klasztor karmelitów.

Powstanie wizerunku przypisuje się pewnej legendzie. Janusz Tyszkiewicz, wojewoda kijowski w 1626 r. przebywał w tureckiej niewoli. We śnie zobaczył nieznanych mu zakonników, wstawiających się za jego uwolnieniem. Otrzymał też wtedy zalecenie ufundowania dla Matki Bożej świątyni i klasztoru i uczynienia go niezdobytą fortecą. Wydobywszy się cudownie z niewoli, wojewoda chciał wypełnić złożoną obietnicę. Będąc w Lublinie zobaczył Karmelitów Bosych. Poznał w nich zakonników ze swojego snu. Dla nich ufundował w Berdyczowie w latach 1634-1642 kościół i klasztor. Do świątyni ofiarował kopię obrazu Matki Bożej Śnieżnej, która od dawna znajdowała się w domu Tyszkiewiczów.

W części dolnej świątyni umieścił podobiznę Madonny – tyleż piękną, co głęboko czczoną. Wkrótce obraz zasłynął cudami do tego stopnia, że Berdyczów stał się znany w okolicy. Otoczona niesłabnącym kultem ikona, określana przez ówczesnych kaznodziejów i poetów jako „Ozdoba Berdyczowa”, „Ozdoba Ukrainy, Wołynia i Podola” bądź „Obrona polskiej Korony od granic ukraińskich”, przechodziła burzliwe, nieraz dramatyczne dzieje, co nie wpłynęło bynajmniej na liczbę „cudownych łask”, notowanych w skrupulatnie prowadzonym Summaryuszu.

Madonna Berdyczowska koronowana była trzykrotnie. Złote korony wieńczące skronie Maryi i Dzieciątka padły bowiem łupem złodziei. Drugi raz koronacji dokonano 16 lipca 1756 r. wizerunek uroczyście ukoronowano ufundowanymi przez papieża Benedykta XIV szczerozłotymi koronami, ozdobionymi dziesięcioma szmaragdami dokładnie sto lat po pierwszej koronacji. Po kolejnej kradzieży nowe korony przesłał papież Pius IX.
Z początkiem minionego stulecia kościół w Berdyczowie poddano gruntownej renowacji. W 1917 r. przejęli go ojcowie jezuici, zaś rok później karmelici. Kiedy zmarł ostatni z braci w 1926 r., władze bolszewickie zamieniły dolny kościół na kino. W kościele górnym urządziły muzeum ateizmu. Obraz Madonny pokazywali jako religijny przeżytek. Sam obraz istniał do 1941 r., kiedy to zaginął po pożarze świątyni berdyczowskiej. Od tego czasu los obrazu pozostaje nieznany.

 

Nowy obraz Madonny został namalowany w 1991 r. na jednolitej płycie z wodoodpornej prasowanej sklejki o wymiarach 143 x 93 cm w kształcie prostokąta. Na płytę naklejone zostało płótno podobrazia. Po zagruntowaniu płótna wykonana została techniką olejno-żywiczną kompozycja Madonny w typie hodegetrii, na wzór Matki Bożej śnieżnej. Opis formalno-kolorystyczny kompozycji jak w oryginale. Nowy obraz różni się od swego wzoru strukturą materialną, wymiarami i skalą wartości zabytku XVI wieku. Artystka nie trzymała się niewolniczo oryginału. Dokonała udanej trawestacji tła obrazu, wzbogacając je figuralnymi kompozycjami aniołów wokół głowy Madonny i Dzieciątka Jezus oraz umieszczając w zwieńczeniu oko Opatrzności Bożej w trójkącie.

Przeczytaj także:

KORONACJA NOWEGO OBRAZU MATKI BOSKIEJ SZKAPLERZNEJ W BERDYCZOWIE NA UKRAINIE

OBRAZY MATKI BOŻEJ PRZYWIEZIONE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ Z KRESÓW WSCHODNICH

Obraz Matki Boskiej Berdyczowskiej – patronki Konfederatów Barskich – w Jaworzu koło Bielska Białej

Czy wiesz, co oznacza zawołanie „Pisz do mnie na Berdyczów”?